نقش آلرژی به پروتئین شیر گاو در ایجاد بیماری‌های ایمنی و التهابی

مقدمه

پروتئین‌های موجود در شیر گاو ، شامل کازئین و وی، یکی از منابع اصلی پروتئین در رژیم غذایی انسان هستند. با این حال، برخی افراد نسبت به این پروتئین‌ها حساسیت دارند و سیستم ایمنی بدن آن‌ها آن‌ها را به عنوان ماده خارجی شناسایی می‌کند. آلرژی به پروتئین شیر گاو (CMA) می‌تواند منجر به تحریک سیستم ایمنی و بروز بیماری‌های التهابی شود.

شیوع CMA در کودکان 2 تا 3 درصد و در بزرگسالان کمتر از 1 درصد گزارش شده است، اما پیامدهای طولانی‌مدت آن می‌تواند فراتر از حساسیت‌های گوارشی باشد و سیستم ایمنی را درگیر کند (Sicherer & Sampson, 2018). با توجه به افزایش بیماری‌های خودایمنی و التهابی در جوامع مدرن، بررسی ارتباط مصرف لبنیات و حساسیت به پروتئین‌های آن اهمیت ویژه‌ای یافته است.

مکانیسم‌های ایمنی و التهابی

پاسخ ایمنی ناشی از پروتئین شیر

آلرژی به پروتئین شیر گاو معمولاً از طریق تولید آنتی‌بادی IgE و فعال شدن سلول‌های ماست‌سل و بازوفیل‌ها ایجاد می‌شود. این پاسخ ایمنی باعث آزادسازی هیستامین و سایر مدیاتورهای التهابی می‌گردد که التهاب سیستمیک و علائم بالینی را به دنبال دارد. در برخی افراد، پاسخ‌های سلولی T نیز فعال شده و موجب افزایش تولید سایتوکین‌های پروالتهابی می‌شود.

ارتباط با بیماری‌های التهابی

مطالعات نشان داده‌اند که CMA می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی مانند اگزما، آسم، رینیت آلرژیک و حتی بیماری‌های التهابی روده را افزایش دهد (Venter et al., 2012). التهاب مزمن ناشی از پاسخ ایمنی می‌تواند منجر به تغییر در عملکرد غدد درون‌ریز و اختلال در میکروبیوتای روده شود که خود عامل مهمی در پایداری و تشدید فرآیندهای التهابی محسوب می‌شود.

نقش پروتئین‌های شیر در تحریک سیستم ایمنی

پروتئین‌های شیر حاوی پپتیدهایی هستند که می‌توانند پاسخ Th2 را تحریک کنند و تولید سایتوکین‌های التهابی مانند IL-4 و IL-13 را افزایش دهند. این سایتوکین‌ها به ایجاد و تشدید واکنش‌های آلرژیک و التهابی کمک می‌کنند (Sanchez et al., 2015). علاوه بر این، برخی اجزاء پروتئینی شیر ممکن است اثرات مشابه با فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1) داشته باشند که فعالیت سلول‌های ایمنی و التهابی را تقویت می‌کند.

شواهد بالینی و جمعیتی

کودکان

کودکان مبتلا به CMA اغلب با علائم گوارشی، اگزما و آسم مراجعه می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حذف شیر گاو از رژیم غذایی می‌تواند علائم التهابی را به شکل قابل توجهی کاهش دهد و عملکرد سیستم ایمنی را متعادل کند (Host et al., 2010). در مطالعات طولی، کودکانی که مصرف لبنیات را کاهش داده بودند، نه‌تنها علائم پوستی بهبود یافته بود بلکه سطح نشانگرهای التهابی در خون نیز کاهش یافته بود.

بزرگسالان

گرچه شیوع CMA در بزرگسالان پایین است، اما افراد حساس ممکن است دچار تحریک سیستم ایمنی مزمن، التهاب مفاصل و تشدید بیماری‌های خودایمنی مانند اگزما و پسوریازیس شوند (Czarnowska et al., 2016). تحقیقات اپیدمیولوژیک در اروپا و آمریکای شمالی نشان داده است که مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی در برخی افراد با افزایش شیوع اختلالات خودایمنی و التهاب مزمن همراه است.

مطالعات مداخله‌ای و بین‌المللی

تحقیقات مداخله‌ای در کشورهای مختلف نشان داده‌اند که جایگزینی منابع پروتئینی غیرحیوانی و کاهش مصرف لبنیات حیوانی می‌تواند سطح نشانگرهای التهابی مانند CRP و TNF-α را کاهش دهد و علائم بیماری‌های التهابی را بهبود بخشد. در یک مطالعه در ژاپن، کودکانی که به مدت 12 هفته از رژیم فاقد شیر گاو استفاده کردند، بهبود قابل توجهی در اگزما و عملکرد سیستم ایمنی نشان دادند. مشابه آن، در ایالات متحده و اروپا، کاهش مصرف لبنیات با کاهش شدت آسم و واکنش‌های آلرژیک همراه بود.

ارزش تغذیه‌ای شیر گاو و اثرات جانبی

نوع لبنیات	کالری	پروتئین (گرم)	کلسیم (میلی‌گرم)	چربی اشباع (گرم)	لاکتوز
شیر کامل	61	3.2	120	1.9	دارد
شیر کم‌چرب	42	3.3	120	0.5	دارد
ماست	59	3.5	110	1.0	دارد
پنیر چدار	403	25	721	21	ندارد

هرچند لبنیات منبع مهم پروتئین و کلسیم است، اما در افراد حساس، ترکیبات پروتئینی آن می‌تواند سیستم ایمنی را تحریک و التهاب را افزایش دهد. این مسأله به ویژه در افراد مستعد به بیماری‌های خودایمنی و آلرژیک اهمیت دارد.

اثرات سیستمیک و طولانی‌مدت

• اگزما و التهاب پوست : CMA یکی از علل شایع اگزما در کودکان است و در بزرگسالان نیز می‌تواند شدت آن را افزایش دهد.
• آسم و رینیت آلرژیک: مصرف لبنیات می‌تواند شدت علائم آلرژیک تنفسی را افزایش دهد.
• بیماری‌های التهابی روده: تحریک سیستم ایمنی توسط پروتئین شیر ممکن است روند التهابی روده را تشدید کند.
• اختلالات خودایمنی: شواهدی از ارتباط بین مصرف لبنیات و تشدید بیماری‌های خودایمنی مانند پسوریازیس و آرتریت روماتوئید گزارش شده است.
• تغییرات میکروبیوتا: التهاب مزمن ناشی از پروتئین شیر می‌تواند تعادل میکروبی روده را تغییر دهد که خود بر سلامت سیستم ایمنی و التهابی تأثیر می‌گذارد.

سبک زندگی و مدیریت تغذیه‌ای

سلامت سیستم ایمنی و کاهش التهاب تنها به حذف یا کاهش مصرف لبنیات محدود نمی‌شود، بلکه با سبک زندگی و رژیم غذایی کلی در ارتباط است:

• مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه برای کاهش التهاب
• فعالیت بدنی منظم
• کنترل استرس و کیفیت خواب مناسب
• کاهش مصرف فرآورده‌های حیوانی در افراد حساس

مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهند که ترکیب رژیم کم‌لبنی و سبک زندگی سالم باعث کاهش نشانگرهای التهابی و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به CMA می‌شود.

جمع‌بندی

آلرژی به پروتئین شیر گاو می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر سیستم ایمنی و التهابی بدن داشته باشد. شواهد علمی نشان می‌دهند که در افراد حساس، مصرف لبنیات منجر به التهاب مزمن، تحریک پاسخ ایمنی و بروز بیماری‌های پوستی، تنفسی و التهابی می‌شود. مدیریت مصرف پروتئین شیر و توجه به منابع تغذیه‌ای متنوع و سبک زندگی سالم می‌تواند در کاهش علائم و بهبود سلامت سیستم ایمنی مؤثر باشد.

منابع

1. Sicherer, S. H., & Sampson, H. A. (2018). Food allergy: Epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment. Journal of Allergy and Clinical Immunology.
2. Venter, C., et al. (2012). Allergy to cow’s milk proteins in children. Allergy, Asthma & Clinical Immunology.
3. Sanchez, J., et al. (2015). Cow’s milk proteins and immune modulation. Nutrients.
4. Host, A., et al. (2010). Management of cow’s milk allergy in children. Pediatric Allergy and Immunology.
5. Czarnowska, E., et al. (2016). Cow’s milk allergy and autoimmune diseases in adults. Clinical Reviews in Allergy & Immunology.
6. Melnik, B. C. (2015). Milk consumption and chronic inflammatory diseases. Journal of Translational Medicine.
7. Thorning, T. K., et al. (2016). Milk and dairy products: good or bad for human health? Food & Nutrition Research.
8. Dupont, C., et al. (2019). Long-term outcomes of cow’s milk allergy in children. Allergy.
9. Bunyavanich, S., et al. (2017). Milk allergy and the development of asthma and eczema. Pediatric Allergy and Immunology.

برای مطالعه بیشتر

Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet

https://cruelty.farm/for-animals/

Environment

Humans

Take Action

https://www.linkedin.com/company/Vegland/

https://virgool.io/VegLand

Home

https://www.instagram.com/mehravamag/